Statystyczny Europejczyk wytwarza około pół tony odpadów rocznie! Dowodów na skalę zjawiska nie trzeba daleko szukać – wystarczy przejść się do lasu, gdzie wiele osób wciąż pozbywa się różnych odpadów. Osobom, na których te widoki nie robią wrażenia, polecamy zapoznanie się z tematem cmentarzyska opon na pustyni w Kuwejcie – 40 mln opon zalegających tam, jest widoczne nawet z kosmosu.
Co to jest GOZ?
Gospodarka cyrkularna to model gospodarczy przyszłości, w którym zasoby krążą w obiegu zamkniętym . Obecnie bardzo niewielka część odpadów jest wykorzystywana ponownie. Dzięki modelowi GOZ (Gospodarka Obiegu Zamkniętego) miałby szansę się to znacząco zmienić. Gospodarka cyrkularna wymaga bowiem projektowania uwzględniającego cały cykl życia produktu, ale też zmiany przyzwyczajeń konsumentów oraz dostosowania prawa. Zakłada ona, że surowce i produkty będą w użyciu najdłużej jak to możliwe, a ich wartość będzie maksymalizowana. Aktualnie gospodarka cyrkularna stanowi jedynie ok. 9% globalnej gospodarki, co oznacza, że ponad 90% odpadów jest marnotrawionych.
W modelu tym ważne jest również pozyskiwanie i odzyskiwanie surowców, takich jak paliwa kopalne czy metale, które są używane w wielu urządzeniach elektronicznych, również wykorzystywanych w branży HVAC. Dlatego właśnie tak ważna jest rola regularnego serwisowania oraz naprawiania i przedłużania życia tego typu produktów. Po ich zużyciu powinny zostać poddane recyklingowi.
Potrzebne zmiany
Niestety zmiany są potrzebne już na etapie projektowania produktów. Niejednokrotnie zdarza się, że łatwiej i taniej jest kupić nowe urządzenie, niż wymieniać części w starym. Przed producentami, ale także rządami, administracją i nauką postawione jest długoletnie wyzwanie, jak sprawnie przeprowadzić proces przekształcenia gospodarki linearnej w cyrkularną.
Zmiany te muszą nastąpić również w sposobie funkcjonowania konsumentów, którzy wraz ze wzrostem zasobności portfeli oczekują, by na rynku pojawiały się coraz nowsze wersje produktów, ulepszone, jeszcze bardziej atrakcyjne. Wiele dobrych, działających jeszcze urządzeń zalega więc w naszych domach i biurach lub trafia na wysypiska. Szacuje się, że w piwnicach, garażach i innych składzikach Polaków może być nawet 6,5 miliona niepotrzebnych żelazek, odkurzaczy czy ekspresów, do tego 4 miliony telefonów komórkowych i 2,5 miliona sprzętu rtv.
Transformacja powinna jednak przyspieszyć, choćby ze względu na fakt, że zapotrzebowanie na zasoby naturalne w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat gwałtownie wzrosło – już dziesięć lat temu było na poziomie 79Gt, a szacuje się, że do 2060 r. ta liczba się podwoi. Świadomość ta budzi poważny niepokój, co do dostępności surowców, które są ograniczone, w niedalekiej przyszłości.
Unia Europejska przewiduje, że dzięki rozwojowi gospodarki cyrkularnej powstanie powstanie na jej terenie 2 mln wakatów, głównie w logistyce, recyklingu, usługach związanych z naprawą i modernizacją produktów oraz w platformach sprzedaży, które będą przedłużać życie produktów poprzez ich ponowne sprzedawanie. Najważniejsza pozytywną konsekwencji przejścia z linearnego modelu gospodarki na cyrkularny będzie zredukowanie emisji CO2 i powstrzymanie zmian klimatycznych.(1)
(1) Źródło: Fundacja Ellen McArthur